Najważniejsze kryteria wyboru oświetlenia do upraw

Oprawy do uprawy są sednem każdego growboxa lub upraw w pomieszczeniach i warto poświęcić ich wyborowi odpowiednio dużo uwagi. Nie chodzi tu bynajmniej tylko o zużycie prądu – ważniejsze są parametry takie jak widmo światła, efektywność i równomierne pokrycie powierzchni uprawnej. Nowoczesna technologia LED oferuje w porównaniu ze starszymi lampami HPS wyższą efektywność oraz możliwość dopasowania warunków świetlnych. W tym artykule dowiesz się, jak spośród szerokiej oferty wybrać LEDy do uprawy idealnie dopasowane do Twoich potrzeb.

Zużycie to nie wszystko

W przeszłości hodowcy przy wyborze oświetlenia skupiali się przede wszystkim na poborze mocy wyrażonym w watach (W). Na podstawie tej wartości łatwo obliczyć zużycie i uzyskać przybliżone pojęcie, ile energii świetlnej rośliny otrzymają do fotosyntezy. Wbrew powszechnemu przekonaniu pobór mocy oprawy nie jest jednak najlepszym wskaźnikiem, by ocenić, ile światła dociera do roślin z oświetlenia uprawowego. Rzeczywistą miarą wydajności oprawy jest ilość energii świetlnej dostarczonej roślinom w zamian za zużytą energię elektryczną.

PAR (photosynthetically active radiation) to skrót od fotosyntetycznie aktywnego promieniowania, czyli światła o takich długościach fal, które rośliny wykorzystują w fotosyntezie. Spektrum fotosyntetycznie aktywne mniej więcej odpowiada temu widzialnemu dla ludzkiego oka (400–700 nanometrów). Najwydajniejsze oprawy do uprawy to te, które najefektywniej przekształcają dostarczoną energię elektryczną w watach (W) w największą liczbę fotonów w paśmie PAR, mierzoną w mikromolach (µmol). Podczas gdy najwydajniejsze lampy HPS emitują około 1,4–1,8 µmol/W, najlepsze lampy LED osiągają niemal dwukrotnie wyższą efektywność, aż do 2,8 µmol/W. Do wytworzenia tej samej liczby fotonów w PAR najnowocześniejsze diody LED potrzebują niemal o połowę mniej prądu niż lampy HPS.

Każda długość fali w paśmie PAR (kolor światła) wywiera inny wpływ na rośliny. Najsilniejszy wpływ na wzrost roślin mają światła w czerwonej i niebieskiej części spektrum. Niebieskie światło stymuluje rośliny do szybkiego wzrostu i tworzenia nowych liści oraz pędów, co jest istotne w fazie wegetatywnej. Czerwone światło wspiera kwitnienie i dojrzewanie oraz skłania rośliny do wzrostu w górę. Rośliny jednak wykorzystują wszystkie kolory spektrum świetlnego, także poza PAR. Przykładowo na oświetlenie światłem podczerwonym i ultrafioletowym reagują zwiększoną produkcją żywicy i metabolitów wtórnych. Ogólnie większość lamp LED emituje światło w paśmie PAR, choć dostępne są też modele z dodatkowymi długościami fal UV i podczerwieni.

Weź pod uwagę jakość diod LED

Producenci oświetlenia do uprawy chętnie mówią o jakości diod LED stosowanych w swoich oprawach. Diody LED to małe układy półprzewodnikowe, które przekształcają energię elektryczną w światło i jednocześnie determinują jego długość fali. Wysokiej jakości oświetlenie LED wykorzystuje diody o mocy co najmniej 3 W. Im niższa moc pojedynczej diody, tym mniejsza będzie intensywność emitowanego światła. Standardem przy pomiarze efektywności świetlnej są mikromole na dżul (μmol/J).

PPF (photosynthetic photon flux) to skrót od fotosyntetycznego strumienia fotonów, czyli ilości fotosyntetycznie aktywnych fotonów, które źródło światła emituje przy zużyciu jednego dżula energii elektrycznej. Niektórzy producenci wyrażają PPF także w mikromolach na sekundę (μmol/s). PPF tanich lamp LED do uprawy mieści się w zakresie 0,8–1,5 μmol/J, podczas gdy wysokiej jakości urządzenia osiągają nawet dwukrotnie wyższą wydajność.

Oprócz PPF wydajność światła uprawowego można wyrazić także gęstością strumienia fotonowego (PPFD). Ta metryka mierzy ilość fotosyntetycznie aktywnych fotonów padających na określoną powierzchnię na sekundę (μmol/m²/s). Im starsze rośliny, tym więcej światła są w stanie znieść i efektywnie wykorzystać w fotosyntezie.

• PPFD dla siewek: 200–400 μmol/m²/s
• PPFD dla roślin w fazie wegetatywnej: 400–600 μmol/m²/s
• PPFD dla fazy kwitnienia: 600–1000 μmol/m²/s
• Jeśli używasz CO₂: do 1 000 μmol/m²/s w okresie wzrostu i do 1 500 μmol/m²/s w okresie kwitnienia.

O czym jeszcze pamiętać przy wyborze LED-owego oświetlenia do uprawy

Oprócz parametrów technicznych przy wyborze odpowiedniego oświetlenia do Twojej uprawy w kontrolowanych warunkach liczą się także inne czynniki. W idealnej sytuacji natężenie oświetlenia powinno być równe na całej dostępnej powierzchni uprawnej. Na przykład Maxibright Daylight PRO Full Spectrum LED o mocy 300 W pokryje powierzchnię uprawną o wymiarach 1x1 metra. Lampa uprawowa SANlight EVO 3-60 o poborze mocy 200 W pokryje jedynie obszar 0,6x0,6 m, więc dla średniej wielkości namiotów uprawowych lepiej użyć dwóch takich modeli jednocześnie.

Kolejnym aspektem jest kąt, pod którym światło pada na rośliny z diod LED. Im szerszy kąt, tym większą powierzchnię oświetli pojedyncza dioda, ale równocześnie spadnie natężenie i przenikanie światła. Standardem dla większości lamp do uprawy są diody o kącie emisji 120°. Funkcje dodatkowe, takie jak ściemnianie, zewnętrzne sterowanie czy możliwość regulacji widma, nie są co prawda konieczne, ale mogą znacznie ułatwić pracę osobie prowadzącej uprawę.

Na koniec przypominamy, by przed zakupem opraw do uprawy zawsze brać pod uwagę stosunek ceny do jakości. Najtańsze wyposażenie może wydawać się dużą oszczędnością, jednak często oferuje niższą trwałość i przestarzałą technologię, co długoterminowo się nie opłaca.

Masz problem z wyborem wyposażenia do upraw w pomieszczeniach? W Higarden mamy Cię na oku! Odwiedź nasz blog o uprawie lub skontaktuj się z naszymi specjalistycznymi sprzedawcami.