Podłoża hydroponiczne czy czysty roztwór odżywczy — co lepsze dla hydroponiki?

Hydroponia ma wiele odmian; podczas gdy niektóre techniki wymagają użycia specjalnych substratów, inne pozwalają uprawiać rośliny wyłącznie w roztworze odżywczym. Zastanawiasz się, która z tych metod jest korzystniejsza dla Twoich roślin? W poniższym artykule porównamy zalety i wady obu metod, aby ułatwić Ci decyzję, która jest najlepsza dla Twojej uprawy hydroponicznej.

Hydroponia to innowacyjny sposób uprawy bez gleby, w którym rośliny są odżywiane roztworem bogatym w składniki odżywcze. Przy uprawie hydroponicznej rośliny mogą rosnąć albo w inertnym (chemicznie nieaktywnym) substracie, albo być osadzone w specjalnych systemach hydroponicznych z korzeniami swobodnie zanurzonymi w roztworze odżywczym. W porównaniu z uprawą w glebie hydroponia jest dla początkujących nieco trudniejsza do opanowania, jednak pozwala na szybszą i bardziej efektywną hodowlę roślin.

Hydroponiczne media uprawne

Podobnie jak gleba, hydroponiczne podłoża uprawne służą roślinom jako podpora dla korzeni i zatrzymują wodę (roztwór odżywczy), którą rośliny pobierają. W przeciwieństwie do ziemi większość mediów hydroponicznych jest jednak wykonana z materiałów nieorganicznych i nie zawiera składników odżywczych. Do najczęściej stosowanych substratów hydroponicznych należą:

• Rockwool

Mineralna wełna z skały bazaltowej jest jednym z najczęściej używanych mediów hydroponicznych. Rockwool można łatwo formować w kostki lub maty, co czyni go uniwersalnym medium uprawnym dla szerokiego spektrum systemów hydroponicznych — przydatnym nie tylko podczas samej uprawy, ale też przy kiełkowaniu czy ukorzenianiu sadzonek. Mineralna wełna ma doskonałe właściwości retencyjne i wysycha równomiernie, co ułatwia stosowanie rockwoolu w automatycznych systemach nawadniających (drip, run-to-waste, spinnery, wanny zalewowe). Rockwool nie nadaje się do uprawy w doniczkach ani do podlewania ręcznego.

• Włókna kokosowe

Media hydroponiczne wykonane z włókien kokosowych i łusek łączą zalety inertnych substratów (rockwool, keramzyt, perlit) oraz mieszanek glebowych zawierających ziemię. Mają lepsze właściwości retencyjne niż gleba, a jednocześnie nie są całkowicie nieorganiczne i umożliwiają rozwój pożytecznych mikroorganizmów. Substraty kokosowe są odpowiednie dla początkujących oraz hodowców, którzy chcą stosować organiczne nawozy w hydroponii. Kokos sprawdzi się przy uprawie w doniczkach (plastikowych, tekstylnych i Auto-Pot) z podlewaniem ręcznym oraz w systemach samo-nawadniających.

• Keramzyt

Keramzyt, znany również jako LECA, to porowaty materiał z gliny wypalonej w wysokiej temperaturze. Przyjmuje postać małych kamyków, które najczęściej używane są w systemach hydroponicznych (run-to-waste, DWC, NFT, ebb-and-flow) oraz w aeroponii jako medium do mocowania roślin. Keramzyt szybko wysycha, dlatego nie jest odpowiedni do uprawy w doniczkach podlewanych ręcznie.

• Perlit

Perlit to substrat uprawny powstały przez podgrzanie skały do wysokiej temperatury; wygląda jak lekki biały żwirek. Podobnie jak keramzyt, perlit zatrzymuje niewielką ilość wody i zapewnia dobry dostęp powietrza do korzeni. Perlit ze względu na drobną strukturę łatwo zatyka systemy nawadniające i jako samodzielne medium hydroponiczne nadaje się głównie do upraw w wannach zalewowych (Dutch bucket).

Chcesz dowiedzieć się więcej o substratach uprawnych? Przeczytaj naszego Przewodnika po substratach uprawnych.

Zalety uprawy w substratach hydroponicznych

• Wspieranie systemu korzeniowego: Media hydroponiczne zapewniają roślinom wystarczające podparcie i są bardziej wyrozumiałe wobec błędów w nawożeniu, podlewaniu i pielęgnacji roślin.
• Utrzymywanie wody: Substraty uprawne utrzymują stały poziom wilgotności nawet przy okazjonalnym podlewaniu i nie wymagają ciągłego dopływu roztworu odżywczego.
• Napowietrzanie: W porównaniu z glebą media hydroponiczne zapewniają lepszy dostęp tlenu do korzeni i zmniejszają ryzyko porażenia roślin przez grzyby.
• Łatwa obsługa: W porównaniu z w pełni hydroponicznymi systemami metody substratowe są mniej podatne na awarie i błędy hodowcy.

Bezpodłożowe systemy hydroponiczne

Niektóre systemy hydroponiczne nie wymagają osadzania roślin w substracie, lecz pozwalają zanurzyć korzenie bezpośrednio w roztworze odżywczym. Głównymi zaletami tej metody są stały dopływ wody, składników odżywczych oraz tlenu do korzeni. Rośliny dzięki temu rosną szybciej, a także eliminuje się ryzyko występowania szkodników glebowych. Z drugiej strony „czysta” hydroponia wymaga ciągłego monitorowania zawartości składników i pH roztworu odżywczego i nie wybacza najmniejszego błędu ze strony hodowcy. Do powszechnie stosowanych bezpodłożowych systemów hydroponicznych należą:

• NFT (Nutrient Film Technique)

W systemach hydroponicznych NFT korzenie roślin umieszczone są w lekko nachylonym kanale lub tacy, przez który przepływa cienka warstwa wody. Rośliny zazwyczaj osadza się w perforowanych koszykach w otworach ułożonych wzdłuż kanału. Roztwór odżywczy spływa do zbiornika, skąd jest przepompowywany z powrotem na górę kanału, tworząc system recyrkulacyjny. Systemy NFT są bardzo wydajne — nie marnują wody ani nawozów i zapewniają dobre natlenienie roztworu odżywczego, co zapobiega gniciu korzeni. NFT nadają się do mniejszych roślin z krótszym cyklem wegetacyjnym, ale można w nich także uprawiać rośliny wieloletnie.

• DWC (Deep Water Culture)

Starsza technika hydroponiczna pod skrótem DWC polega na zanurzeniu roślin w zbiorniku lub wiadrze z natlenionym roztworem. Podobnie jak w NFT rośliny osadza się w perforowanych doniczkach umieszczonych w otworze w pokrywie zbiornika uprawnego. Natlenianie roztworu odżywczego w DWC zapewnia pompa i kamień napowietrzający. W porównaniu z innymi systemami hydroponicznymi DWC jest dość prostą i taną opcją. Z drugiej strony istnieje większe ryzyko złego natlenienia i gnicia korzeni. DWC wykorzystasz zarówno przy uprawie roślin o krótkim cyklu wegetacyjnym, jak i u roślin wieloletnich oraz krzewów.

• Metoda Kratky'ego

Początkowo prosta technika hydroponiczna opracowana przez Bernarda Kratky'ego polega na uprawie roślin w oddzielnych, zamkniętych pojemnikach, w których są zawieszone w roztworze odżywczym, przy czym część korzeni pozostaje wystawiona na powietrze. W miarę wzrostu i zużywania roztworu poziom wody w pojemniku obniża się, co stymuluje rozwój nowych korzeni. Chociaż jest to bardzo tanie rozwiązanie hydroponiczne, metoda Kratky'ego jest dość wymagająca w obsłudze i niezbyt efektywna.

• Aeroponia

Systemy aeroponiczne zasługują na osobną kategorię, choć szerzej można je zaliczyć do technik hydroponicznych. W aeroponii korzenie roślin są zawieszone w powietrzu i regularnie zwilżane drobną mgiełką z roztworu odżywczego. Zaletą aeroponii jest ogromna ilość tlenu dostępna dla korzeni, co sprzyja szybkiemu rozwojowi systemu korzeniowego. Z drugiej strony aeroponia wymaga specjalistycznego sprzętu, a w przypadku jego awarii rośliny mają bardzo małe szanse na przetrwanie. Świetnym zastosowaniem aeroponii są stanowiska do ukorzeniania sadzonek, gdzie ta metoda przyspiesza tworzenie nowych korzeni nawet o tydzień.

Zalety uprawy w roztworze odżywczym

• Szybsze przyswajanie składników odżywczych: Rośliny z korzeniami zanurzonymi w roztworze odżywczym mają stały dostęp do składników, co skutkuje szybszym wzrostem i wyższymi plonami.
• Mniejsze ryzyko patogenów: W czysto hydroponicznych systemach nie występują szkodniki glebowe, a w dobrze natlenionym roztworze odżywczym ryzyko gnicia korzeni jest minimalne.
• Efektywność: Hydroponia jest bardzo oszczędna pod względem wykorzystania wody, nawozów i innych zasobów, zwłaszcza przy zastosowaniu systemów recyrkulacyjnych.
• Łatwy monitoring pH i EC: Pomiary kwasowości (pH) i zawartości składników (EC) w roztworze odżywczym są w czysto hydroponicznych systemach prostsze niż w technikach substratowych.

Która metoda jest dla Ciebie odpowiednia?

Wybierając między uprawą hydroponiczną z użyciem substratów a systemami bezpodłożowymi, głównym czynnikiem są Twoje doświadczenia. Początkującym może być łatwiej pracować z mediami hydroponicznymi, które są bardziej wyrozumiałe wobec błędów w nawożeniu, podlewaniu i pielęgnacji roślin. Doświadczeni hodowcy, którzy chcą uzyskać maksymalne efekty ze swoich wysiłków, mogą preferować w pełni hydroponiczne systemy.

Chcesz dowiedzieć się więcej o uprawie indoor i outdoor oraz poznać najnowsze trendy ze świata upraw? Nie zwlekaj i odwiedź nasz blog.