Rozmnażanie przez sadzonki: klonowanie roślin krok po kroku

Dzięki ukorzenianiu sadzonek łatwo stworzysz genetyczne kopie swoich ulubionych roślin. Ten zabieg daje ogrodnikom i hodowcom możliwość uzyskiwania spójnych rezultatów, optymalizacji warunków uprawy i zachowania wyjątkowych okazów. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez proces klonowania od A do Z – od przygotowania sprzętu po ukorzenienie sadzonek i ich przesadzenie.

Chyba nikogo nie zaskoczy, że wysiew i kiełkowanie nasion są nierozerwalnie związane z ogrodnictwem. Nie jest to jednak jedyny sposób, w jaki rośliny się rozmnażają. Poza rozmnażaniem generatywnym (przez nasiona) rośliny mogą rozmnażać się także wegetatywnie (z części rośliny). Dzieje się tak dlatego, że komórki roślinne mają zdolność totipotencji, co oznacza, że każda z nich może rozwinąć się w całą nową roślinę. W dzisiejszym artykule skupimy się na specyficznym przypadku rozmnażania wegetatywnego, czyli ukorzenianiu sadzonek. Dla pełności dodajmy, że ogrodnicy i hodowcy rozmnażają rośliny wegetatywnie także poprzez podział kęp, przygięcie pędów (obrastanie), oddzielanie truskawek, szczepienie oraz rozmnażanie przy użyciu bulw.

Rozmnażanie przez sadzonki

Jak zasugerowaliśmy we wstępie, rozmnażanie wegetatywne różni się od wysiewu nasion. Przy ukorzenianiu pobieramy z rośliny matecznej odpowiedni fragment, zwykle wierzchołek zdrowego pędu z kilkoma zdrowymi liśćmi i międzywęźlami. Klony następnie umieszczamy w odpowiednim podłożu uprawowym, którym najczęściej są kostki z wełny mineralnej lub odpowiednie podłoże do sadzonek. Aby świeżo ścięte sadzonki prawidłowo się ukorzeniły, potrzebują odpowiednich warunków, przede wszystkim wysokiej wilgotności powietrza, ciepła i wystarczającej ilości światła.

Na czym więc różnią się rośliny rozmnożone przez sadzonki od tych z nasion? Główna różnica polega na tym, że potomstwo jest kopią genetyczną rośliny matecznej. Klony mają więc zawsze taką samą płeć jak roślina mateczna. Zaletą jest na przykład to, że przy uprawie gatunków dwupiennych hodowcy nie muszą wyodrębniać samców i samic. Kolejnym bonusem ukorzeniania jest genetyczna jednolitość klonów. Ponieważ rośliny pochodzą od jednej matki, będą wykazywać identyczne cechy wzrostu. Szczególnie duże hodowle mogą dzięki klonowaniu optymalizować proces uprawy i uzyskiwać długoterminowo spójne wyniki. Wreszcie ukorzenianie pozwala hodowcom długo przechowywać wyjątkowe fenotypy w postaci klonów.

Trzeba dodać, że klonowanie niesie też pewne wady. Głównym problemem jest ryzyko przenoszenia zaburzeń genetycznych, patogenów i chorób. Jeśli roślina mateczna jest zakażona którymś z wirusów roślinnych (np. HLVd) lub cierpi na mutację genetyczną, to samo dotknie także potomstwo. To samo dotyczy pleśni i wielu szkodników owadzich, choć w niektórych przypadkach klony można poddać zabiegom przy użyciu pestycydów lub fungicydów. W odróżnieniu od roślin wyrośniętych z nasion, sadzonki nie mają głównego korzenia, który penetruje głęboko glebę. Rośliny klonowane są więc nieco mniej odporne do uprawy zewnętrznej, szczególnie w miejscach narażonych na silne porywy wiatru i długotrwałą suszę.

Zalety ukorzeniania

• ta sama płeć i genetyczna jednolitość
• jednolitość plonów
• przechowywanie wyjątkowych roślin

Wady ukorzeniania

• przenoszenie mutacji genetycznych i wirusów
• rozprzestrzenianie patogenów i szkodników
• mniej odpowiednie do uprawy zewnętrznej

Jak ukorzeniać krok po kroku

Aby zwiększyć szanse powodzenia przy ukorzenianiu, pobieraj sadzonki z niedawno wyrośniętych pędów roślin znajdujących się na szczycie fazy wegetatywnego wzrostu. Przed ukorzenianiem możesz potraktować roślinę mateczną jednym ze specjalnych preparatów (np. Clonex Mist), które wspomagają tworzenie korzeni i wzmacniają odporność sadzonk. Pracuj zawsze czystymi narzędziami, noś rękawice nitrylowe i nie pal podczas pracy.

1. Najpierw usuń z gałązek nadmiar liści, pozostawiając kilka młodych listków na szczycie. Przytnij ich końcówki tak, aby pozostało 2,5–5 cm blaszki liścia. Dolna część przyszłego pędu powinna pozostać naga.
2. Ścinaj pędy o długości 10–15 centymetrów i natychmiast zanurzaj ścięty koniec w przygotowanym pojemniku z wodą.
3. Na koniec przytnij końce pędów na jednakową długość pod kątem 45°. Tak przygotowane sadzonki natychmiast zanurz w żelu ukorzeniającym i umieść w podłożu uprawowym.
4. Umieść sadzonki pod kloszem szklarniowym lub w ukorzeniarce i ustaw pod źródłem światła.
5. W zależności od gatunku rośliny i warunków potrwa to około 7–14 dni, zanim sadzonki się ukorzenią i będą gotowe do przesadzenia.
6. Przez cały czas kontroluj, czy podłoże jest wilgotne. Nie powinno być jednak przesiąknięte wodą.
7. Pod koniec procesu stopniowo uchylaj wentylacje w szklarni, aby obniżyć wilgotność powietrza i przygotować rośliny do przesadzenia.

Aeroponiczne ukorzeniacze

Aeroponiczne ukorzeniacze opierają się na prostym zasadzie, gdy końce pędów są wystawione na mgłę z dotlenionej wody. Dzięki wysokiemu natlenieniu sadzonki ukorzeniają się nawet dwukrotnie szybciej niż w innych podłożach. Kolejną zaletą aeroponicznego ukorzeniania jest to, że sadzonki tolerują niższą wilgotność powietrza w zakresie 50–60%. To ułatwia późniejszą aklimatyzację nowych siewek.

Na zakończenie warto dodać, że w ostatnich latach rośnie popularność nowoczesnej metody rozmnażania przy użyciu kultur tkankowych. Temu nowoczesnemu sposobowi rozmnażania roślin poświęcimy jeden z przyszłych artykułów, ale jeśli wiesz, jak to robić i chcesz wypróbować kultury tkankowe w swojej uprawie, na naszych stronach znajdziesz systemy do klonowania do kultur tkankowych.

Chcesz dowiedzieć się więcej o uprawie w pomieszczeniach i nowoczesnych trendach ogrodniczych? Nie zwlekaj i odwiedź nasz Blog Higraden.